Çocuklarda İnat Dönemi

Çocuk ergenliği de denilen İnat dönemi, 2-4 yaş arasında görülen çocuğun sıklıkla ısrar ettiği, zaman zaman bir şeyi yaptırmak için ağlama nöbetleri yaşayabildiği, kurallara uymada zorlandığı, her soruya neden veya hayır cevaplarını verdiği kısaca ebeveynlerinden ayrışarak kimlik savaşı verdiği bir dönemdir. 18. aya kadar anne babasının söylediklerini kabul eden çocuk, kendisinin bir birey olduğunun farkına varır, kendini kanıtlama çabası içerisine girer. Bu dönemde çocuklar bir yandan anne babadan ayrılmakla ilgili kaygı yaşarken bir yandan da yeni şeyler keşfetme ve arayış içerisine girmektedirler. Birçok şeyi kendi başına yapabileceğini anlayan çocuk kendi becerilerini denemek, çevresini keşfetmek için anne ve babasına karşı çıkmaya başlarken, bir taraftan da onların güvenine ihtiyaç duyar.

O nedenle anne babalar için oldukça zor geçebilen bu dönem çocuğun kimlik gelişimi açısından çok önemli kazanımlar edindiği sağlıklı bir süreçtir. Bu süreçte çocuğun duygularının anlaşılması yapıcı ortak çözümlerin bulunması her zamankinden çok önem taşır. Dil gelişiminin hızlanmaya başladığı, çocuğun duygu, düşünceler ve olaylar arasında bağlantılar kurmaya başladığı dönemdir. Duygu ve düşüncelerini ifade etmeye başlayan çocuk her istediğinin gerçekleşmediğinin farkına varır. Bu engellenme çocuğun öfke nöbetleri yaşamasına neden olur. Böylece çocuk hem her istediğinin olamayacağını ve isteklerini erteleyebilmeyi hem de problem çözme ve çözüm üretme becerilerini geliştirir. Eğer tamamen engellenmezse değerli hissedeceği gibi öfkesini yıkıcı olmadan ifade etmenin yollarını da öğrenir. Ana okulları kuralların tutarlı bir şekilde uygulandığı ve aynı zamanda çocuğun etkileşim kurduğu ve eğlendiği yerler olarak çocuğun bu gelişim döneminde oldukça yapıcı bir etkiye sahiptir.

Çocuklarda İnat Döneminde Yaşanan Davranış Problemleri Ve Çözüm Önerileri

Anne babalara öneriler

• İnat döneminin çocuğun gelişimi, bireyselleşmesi için önemli olduğunun aile tarafından bilinmesi önemlidir. Bu dönemdeki en önemli şey anne babanın sakin kalabilmesidir. Anne babasının sakin kalabildiğini gören çocuk kendisini güvende hissedebilir. Anne babanın öfkeli davranışlar göstermesi durumunda ise çocuk bunu model alarak öfkeli davranışlar gösterebilir.
• Çocuğun kendi başına yapmak istedikleri (yemek yemek, kendi kıyafetini kendi başına seçmek vb.) konusunda desteklenmesi, çocuğun ileriki yaşamında kendisine güvenen bir birey olmasına yardımcı olacaktır.
• Bu dönemde anne babanın çocuğun yapmasını istediklerini pozitif cümlelerle ifade etmesi , “Hayır” kullanmaması önemlidir. Yasaklar koymak yerine çocuk kurallara uyduğunda onu ödüllendirmek çocuğun o davranışının pekişmesine yardımcı olacaktır.
• Çocuğa alternatifler sunmak, bu alternatifler üzerinden seçim yapmasını sağlamak, uzlaşmacı bir tavır sergilemek, çocuk öfkelendiğinde onun dikkatini başka bir alana yönlendirmek, ilgisini çekecek seçenekler oluşturmak önemlidir.
• Anne baba çocuğun istediğini neden yapmadığını, yapmamasının kendisinde yaratmış olduğu duyguyu ifade etmesi, çocuğun anne babasını sürekli engeller koyan kişiler olarak algılamasının önüne geçecektir. Aile içinde herkesin uyduğu kurallar konusunda anne babanın ortak bir dil kullanması önemlidir.
• Çocuğun inat döneminde edindiği tecrübeler, anne babanın tepkileri sosyal gelişimi açısından önemlidir. Çocuk bu dönemde sınırları öğrenemezse ileride kuralları kabul etmekte zorlanabilir. Anne babanın çocuğun istedikleri karşısındaki tutarsız davranışları, çocuğun ilerleyen dönemlerde davranış bozukluğu göstermesine neden olabilir.
• Eğer inat davranışı her türlü olumlu yaklaşıma rağmen düzelmiyorsa çocukta ruhsal bir duruma işaret ediyor olabilir. Ruhsal travmalar, depresyon, kaygı bozukluğu gibi durumlar çocuklarda inatçı davranışlara sebep olabilir. Bu durumda mutlaka bir uzmana danışmak gerekir.

  DOÇ. DR. ADNAN ÇOBAN

  PSİKİYATRİST-PSİKOTERAPİST