Çocuklarda Tuvalet Eğitimi

O zamana kadar rahatlıkla yaptığı alişkanlık engellenecek, alelacele tuvalete koşturulacak, gürültülü, büyük, içi suyla dolu bir şeye oturulacak ve küçük ya da büyük tuvalet orada yapılacaktır. Öncesine göre birçok iş ve çaba gerektiren bu durum, çocukta gerginliğe yol açacaktır.

Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlamalı ?

Çocuklara tuvalet eğitimi çocuklardan tuvalete gitme isteği için ilk adım geldiğinde verilmelidir. Çocuklar için doğru yaş, hazır oldukları zamandır ancak ideal tuvalet eğitimi 18 ay ile 30 ay aralığındadır. Çocuklar anne babalarını mutlu etmek, kendi dürtülerine hakim olmak ve bağımsız olmak isterler. Anne babalar tuvalet eğitimi için çok ani ve hızlı girişimlerde bulunurlarsa, bu girişim başarısız olabilir ve çocukta tuvalet eğitimine karşıt tepki ve davranışlar gelişebilir.

Çocuğa karşı baskıcı olmayan ve sakin bir tutumla tuvalet eğitimine başlamak oldukça önemlidir. Çocuğa, yavaş yavaş tek başına tuvalet yapmasını sağlayan bir tutumla eğitim verilir. Çocuk, eğitim başladığı andan itibaren kendi hızında eğitimini sürdürür. Yani eğitimin tamamlanma süresi çocuktan çocuğa farklılıklar gösterir.

Çocuk odaklı yaklaşım oldukça etkili bir metottur. Bu yaklaşım, anne babaların kontrolü ellerinde tutmalarından kaçınır.

Tuvalet Eğitimine Başlarken Bilmeniz Gerekenler

Çocuğunuzun tuvalete ilgisi başlayana kadar bekleyin. Eğer 18 ay ile 30 ay aralığında tuvalete ilgi göstermeye başlamamışsa, çocuğunuzun ilgisini tuvalete çekmeniz yararlı olacaktır. Hatta çocuğunuzun bez değişimini, mümkün olduğunca tuvaletin de bulunduğu banyoda yapmanız bir ön alıştırma niteliğinde olacaktır.

Çocuklar tuvalet eğitimine tam olarak hazır olmadan önce de tuvalete ilgi duyabilirler. Ancak özellikle fiziksel-bilişsel-dil gelişimi açısından çocuklarda tuvalet eğitimi 18. aydan sonra başlayabilir. Tuvalet eğitimine başlama yaşı da çocuktan çocuğa farklılıklar gösterir. Bu nedenle anne babaların tuvalet eğitimi konusunda çocuklarına baskıcı bir tutum sergilememesi önemlidir.

Tuvalet eğitimi süreci boyunca, çocuğunuzun bezsiz dolaşmasına mümkün olduğu kadar çok izin verilmelidir.

Çocuğunuzu her türlü çabası için mutlaka ödüllendirin. Bir övgü cümlesiyle ve aynı anda fiziksel temas kurarak ya da küçük bir pekiştirme ile(şeker, çikolata, küçük bir çıkartma,…).

Çocuğunuzun, sizden, tuvalet eğitimi ile ilgili kardeşlerinden, kitaplardan ve çizgi filmlerden model alması için fırsatlar yaratın. Çocukların örnek modelleri görmeleri, öğrenmeleri için önemlidir.

Tuvalet Eğitiminde Yapılmaması Gerekenler

Çocuğunuzun tuvalet eğitimini çok kısa sürede kazanacağı beklentisiyle değil, sabırlı ve sakin bir biçimde onu teşvik etmeye devam ederek sürdürün.

Çocuğunuzun, tuvalete gitme ihtiyacı geldiğinde, onu tuvalete acele ve panik halde götürmeyin.

Çocuğunuza karşı çok ısrarcı olmayın. Çocuğunuzla bu konuda onu azarlamak, suçlamak ve cezalandırmak, onunla dalga geçmek ya da başka çocuklarla karşılaştırmak gibi hatalara düşmeyin.

Karşınızdakinin çocuğunuz olduğunu, yeni becerileri öğrenmesi ve uygulaması için zamana ve deneyimlemeye ihtiyacı olduğunu ve duygularını göz ardı etmeyin.

Tuvalet eğitimine, çocuğunuz bir başka gelişimsel becerisini öğrenme aşamasındayken başlamayın. Özellikle kaba motor, bilişsel ve dil becerilerinin gelişim düzeyi, tuvalet eğitimine hazır olduğunu işaret eder düzeyde olmalıdır.

Tuvalete çok çıkmaması ya da kazaları önleyebilmek için sıvı tüketimini özellikle gün içinde azaltmayın. Böyle bir uygulama, çocuğunuzun metabolizmasını etkileyecektir.

Çocuğunuzun tuvalet eğitimine, stresli olabilecek bir dönemde başlamayın(kardeş doğumu, yeni bir eve taşınma, yuvaya başlama, anne babanın boşanması, ebeveynlerden birinin hastalanması,…).

Tuvalet eğitiminin, uzun ve yavaş gelişecek bir süreç olduğunu unutmayın.

Çocuğunuzla kontrol ve inat mücadelesine girmeyin. Çocuğunuzun kendi kendini kontrol etme ve bireyselleşme isteğini, ihtiyaçlarını ve duygularını önemseyin.

Asla pes etmeyin. Tuvalet eğitimini tam olarak kazanması ne kadar uzun sürerse sürsün, geri adım atmayın. Geri adım atmanız hem eğitimin tekrarlanması sürecinde zorlaşacak, hem de çocuğunuzun tuvalet konusunda kafasını karıştıracaktır. Eğer bezden tamamen vazgeçiyorsanız, ara sıra bile olsa tekrar bez bağlamayın.

Tuvalet eğitiminde takip edilmesi gereken aşamaları, sırasıyla uygulayın. Çocuğunuz, bir aşamayı tam olarak öğrenene kadar bir sonraki aşamaya geçmeyin.

DOÇ. DR. ADNAN ÇOBAN

PSİKİYATRİST-PSİKOTERAPİST