Elektroşok Tedavisi Şok Eder mi?

Psikiyatride efsane olmuş tedaviler vardır. Bunların başında elektrokonvülsif terapi adını verdiğimiz EKT gelir. EKT’ ye halk arasında elektroşok adı verilir. Adında şok ifadesinin bulunması bu tedaviden korkulmasına, kaçınılmasına ve gerçekle ilgisi olmayan mitlerin doğmasına sebep olmuştur. “Eğer bir insan bir defa psikiyatri kliniğine yattıysa, hele bir de şok tedavisi olduysa artık iflah olmaz” gibi bir yanlış inanış söz konusudur. Bu inanış filmlere de konu olmuş, psikiyatri servisleri korkunç bir şekilde tasvir edilmiştir. Başrollerini Jack Nicholson’ın oynadığı 1975 yapımı Guguk Kuşu bunlardan bir tanesidir. Filmde bir mahkum hapishaneden kurtulmak için psikiyatri kliniğine yatar ve oradan kaçmanın planlarını yapar. Ancak buradaki baskıcı hemşire Rached, planlarını alt üst eder. Mahkûm kliniğin disiplinini bozar, hastaları provake eder, kaçma teşebbüslerinde bulunur. En son kendisini sürekli cezalandıran ve kötü muamelede bulunan hemşireyi boğmaya çalışır. Bu olaydan sonra mahkûma “lobotomi” yani beynin belli bir bölgesinin çıkarılması ameliyatı uygulanır. Ameliyat sonrası kahraman tam bir yürür-gezer yani “zombi” halini alır.

Bu film psikiyatri hastalarının kendilerinde, ailelerinde ve toplumda kapanması zor yaralar açmıştır. Elektroşok tedavisini bir ceza ve hayatı alt üst eden bir yöntem olarak lanse etmiştir. Psikiyatriye olumsuz bakışı pekiştirmiştir.

Halbuki elektroşok tedavisi, anestezik şartlarda gerçekleştirilen, çok modernize edilmiş ve etkili bir yöntemdir. İlaç tedavisini yetersiz kaldığı birçok tabloda elektroşok imdada yetişmekte ve tedaviye cevap süresini kısaltmaktadır.

Elektroşokun Etkili Olduğu Durumlar:

• Ağır depresyon
• Yoğun intihar düşünceleri
• Taşkınlık nöbetleri
• Aşırı saldırganlıkla giden durumlar
• Hamilelik döneminde gelişen aşırı bunaltı, korku, depresyon ataklarında ilaç kullanımı bebeğin sağlığı açısından tehlikeli olmaktadır. Bu durumda elektroşok uygulamaları hem anne hem de bebek açısından hayat kurtarıcı olabilmektedir. 
• İlaç kullanmayan ve gitgide kötüye giden şizofreni atakları

Şunu çok iyi bilmek gerekir. Hekimlikte ilk prensip hastaya zarar vermemektir. Hekim elektroşok kararını kolayca vermez. İyice düşünür, muhakeme eder, kar zarar hesabı yapar, hastaya uygun olup olmadığına kanat getirir ve ondan sonra karar verir. Elektroşok tedavisinin geçici unutkanlık haricinde bilinen hiçbir tehlikeli yan etkisi yoktur. Bu unutkanlık da kaydedilmiş bilgileri değil de hastane yatma sürecinde yaşananları ihtiva eder. Değerli bir hocam asistanken bana şunu söylemişti: “evladım eğer olur da bir gün bende ağır bir depresyon gelişirse, vasiyet ediyorum bana elektroşok yapın”. Bu hocamızın elektroşok tedavisine ne kadar inandığını ve bu tedavinin ne kadar etkili olduğunu göstermesi açısından önemli bir anekdotdur.

DOÇ. DR. ADNAN ÇOBAN

PSİKİYATRİST-PSİKOTERAPİST