Geçici Yöntemler Sınav Stresinde İşe Yaramıyor

Sınav stresi, bir öğrencinin istediği yeri kazanamama, soruları cevaplandıramama, başarılı olamama düşünceleriyle kaygı yaşaması durumudur. İki türlüdür. Birisi olumlu sınav stresidir ki öğrenciye gereklidir. Olumlu stres dikkat, konsantrasyon, bellek, algılama, uyanıklık, istek ve motivasyonu güçlendirir. Başarıyı azaltmaz, bilakis artırır. Çünkü beyni ve bedeni olumsuz yönde etkileyen bir süreç söz konusu değildir. İkincisi ise olumsuz sınav stresidir. Üzerinde durduğumuz ve sınav stresi deyince kastettiğimiz budur.

Daha Çok Kimler Sınav Stresine Yatkındır?

Genellikle sonuç odaklı düşünen, aşırı mükemmeliyetçi, detaycı, kontrolcü, hata ve başarısızlık konusunda aşırı duyarlı, ailesinin ve çevresinin beklentileri yüksek öğrencilerde görülür.

Sınav Stresi Sebep Değil Sonuçtur

Sınav stresine yatkın öğrencilerde sınav dönemi stresle ilgili süreçleri harekete geçirir. Beyinde adrenalin ve kortizol gibi stres hormonları artar. Öğrencide bir takım belirtiler ortaya çıkar.

Sınav Stresinde Ne Gibi Belirtiler Yaşanır?

Sınav öncesi dönemde uykusuzluk, sinirlilik, iştahsızlık, mutsuzluk, ağlama, sürekli sınavı düşünme ve hiçbir şeyden zevk alamama gibi belirtiler yaşanır. Sınav sırasındaysa çarpıntı, titreme, terleme, bulantı, karın ağrısı ve kusma, dikkati toparlayamama, bilgileri hatırlayamama, anlamada ve algılamada zorlanma, panikleme gibi belirtiler gözlenir. Bu belirtiler yüzünden öğrenci her şeyi unutmuş gibi olur, bildiği soruları yanlış yapar, yanlış işaretlemeler ve soru kaydırmaları yapar. Sonuçta korktuğu şey başına gelir ve beklenenin çok altında bir performans gösterir.

Sınav Stresini Gidermede En Etkin Yöntemler: EMDR ve EFT

Nefes ve gevşeme egzersizleri, sınava iyi hazırlanma, olumsuz düşüncelerle savaşma, çalışma planı hazırlama, zihinsel antrenmanlar, iyi beslenme ve iyi uyuma gibi yaklaşımlar sınav stresi konusunda destek olurlar. Ancak olumsuz sınav stresini ortadan kaldıramazlar. Olumsuz sınav stresi için daha etkin yöntemlere ihtiyaç vardır. Son yıllarda iki yöntem öne çıkmaktadır.

1. EFT duygusal özgürleşme tekniği şeklinde tercüme edilen bir yöntemdir. Burada sınav stresini ortadan kaldırmak için beyinle deri arasındaki ilişkiyi sağlayan noktalara düzenli uyarımlar yapılır. Böylece sınav stresine sebep olan süreçler kontrol altına alınmaya çalışılır. Etkin bir yöntemdir. Bazı durumlarda iki seanslık çalışmayla çok iyi sonuçlar elde edilebilmektedir.

2. EMDR: Eğer öğrencinin sınav stresi çok derin travmalara ve zihinsel problemlere bağlıysa, EMDR tekniğini tavsiye ediyoruz. Bu teknikte de sınav stresinin yaşanmasına sebep olan bilinçaltı olaylar ortaya çıkarılır, kişi bu olaylara karşı duyarsızlaştırılır ve sınav süreciyle ilgili algıları yeniden modellenir. Sonuçta öğrenci sınavı kaygı veren bir olay olarak algılamamaya başlar. Bu da başarı şansını ileri derecede artırır.

İlaç Gerekli mi?

Panik atağı yaşayan, aşırı stresten dolayı sınavlara girmekten kaçınan, sınavları yarıda bırakmak zorunda kalan, aşırı gergin öğrencilerde biyokimyasal dengeyi düzenlemek adına ihtiyaç ölçüsünde antistres bir ilaç tedavisi başlanabilmektedir. Antistres ilaçlar uyutmayan, uyuşturmayan, bağımlılık yapmayan, performansı düşürmeyen ilaçlardan seçilmelidir. O yüzden bir psikiyatrist kontrolünde olunması gerekmektedir.

DOÇ. DR. ADNAN ÇOBAN

PSİKİYATRİST-PSİKOTERAPİST