İnternet Bağımlılığı

Teknoloji bir yandan hayatımızı kolaylaştırırken bir yandan da sık kullanmaktan kaynaklanan birçok sorunu da beraberinde getirmektedir. İnternetin aşırı bir şekilde kullanımı sosyal, eğitimsel ve psikolojik sorunlara sebep olabilmektedir. Özellikle gençler arasında günden güne artan internet sorunları anne-babalarla çocukların iletişimini bozmakta, çocuğu yalnızlaştırmakta ve yabancılaştırmaktadır. Çevrenize dikkatlice baktığınızda bu dertten az veya çok muzdarip olmayan bir ailenin olmadığını görürsünüz.

İnternet Bağımlılığı Nedir?

İnternet bağımlılığı hem kendisi bir ruhsal rahatsızlıktır hem de bir ruhsal rahatsızlığın yansımasıdır. Depresyon, bunalım, sosyal kaygı, yetersizlik duyguları, korkular, travmalar kendisini aşırı internet uğraşları ile gösterebilmektedir. Zamanla bu tablolara internet bağımlılığı da eklenmekte ve tablo daha da şiddetlenmektedir. Teknoloji bağımlılığı olarak da bilinen internet bağımlılığı akıllı telefonların popüler hale gelmesiyle birlikte artış göstermiştir. Kişiyi sosyal hayattan soyutlayan bu bağımlılık internette kontrolsüzce zaman geçirmek olarak da ifade edilebilir. İnternet bağımlılığı ile mücadele kişinin sosyal, eğitim ve iş hayatının zarar görmemesi için gereklidir. Davranışsal bağımlılıklardan biri olan internet bağımlılığı genç yaşta ve çocuklarda görüldüğü takdirde kişinin gelişimine de zarar verebilir.

İnternet Bağımlılığı Nedenleri

İnternet bağımlılığı kişinin bağımlı olduğunu fark etmekte zorlanabileceği bir bağımlılık çeşididir. Bağımlılığı yaşayan kişinin çevresindeki bireyler internet bağımlılığı yaşandığını fark edebilir. Normal düzeyde internet kullanımı kişinin gelişimi için yararlı olabilir ancak internette geçirilen zaman bağımlılık seviyesine ulaştığında bu yarardan bahsedilemeyeceği gibi kişi zarar görebilir. İnternet bağımlılığının nedenleri arasında şunlar sıralanabilir:

• Zayıf bir kişiliğe sahip olma
• Kaygıdan kaçma isteği
• İç denetimini sağlayamama
• Kendini değersiz görme
• Duygusal anlamda gelişmemiş olma
• Haz isteğini kontrol edememe
• Kötü arkadaş çevresi
• Depresyon
• Stres
• Göç

İnternet Bağımlılığının Belirtileri Nelerdir?

Aşağıdaki durumlar 6-12 ay boyunca devam ediyorsa, internet veya diğer teknoloji bağımlılıkları söz konusudur. Belirtilen kriterler internet ile ilgili bahsedilmiş olmakla beraber diğer teknolojik durumlar için de geçerlidir.

• Kişinin gün içerisinde internette değilken bile internet hakkında düşünmesi: Gün boyu internetle meşguliyet önemli bir kriterdir. Kişi işini gücünü bitirip bir an önce internetin başına geçmeyi planlar. Oynadığı bir oyun varsa zihninde hep o oyunu düşünür.
• Sürekli internet kullanma ve bu durumu kontrol edememe: İnternete girme düşüncesini kontrol etmekte zorlanır. Çünkü girmediği zamanlarda büyük sıkıntı yaşar. Sıkıntıyı da ancak internete girerek geçirebilir. Bu bağımlılığın temelini atan en önemli durumdur.
• İnterneti kullanmayı kesmeyi düşündüğünde kişinin kendini aşırı derecede huzursuz hissetmesi: İnterneti bırakmak düşüncesi kendisinde çılgınca bir bunaltıya sebep olabilir. Bu yüzden internete girmesini engelleyen anne ve babaya öfke püskürür, hırçınlaşır ve “saygısızlaşır”.İnternetin problemlerden bir kaçış olması: Bu kaçış genellikle bilinçdışıdır.
• Kişinin yaşadığı bilinçdışı çatışmalar ve travmatik yaşantılar telafi ve kaçış mekanizması olarak internetin kullanılmasına yol açabilmektedir. Ancak internet bu durumda sorunu çözen değil derinleştiren bir etken olur. Kişi bir dipsiz kuyuya düşmüş gibi battıkça batar.
• İnternet yüzünden kişinin ilişkilerinde, işinde, eğitiminde aksaklıklar yaşaması: Hem zihinsel hem de fiziksel olarak sürekli internetle meşgul olma kişinin işlevselliğini ileri derecede azaltır. Okul ve iş performansı düşer.
• İnternete girmediği zamanlarda kişinin sosyal yaşamdan geri çekilmesi ve içine kapanması: İnternet in sunduğu sanal hayat gerçek hayattan alarak etki gösterir. Bu kişinin içe kapanmasına, iletişiminin azalmasına ve insan ilişkilerinin bozulmasına yol açar.
• İnterneti ilk kullanmaya başladığı dönemle şimdiki dönem karşılaştırıldığında kullanım süresinin artmış olması ya da azalmaması

Belirtilen hususlardan en çok sorun yaratan ve dikkat çekilmesi gereken durum kişinin işlevselliğinin bozulmasıdır; kişinin okul veya iş performansının düşmesi, ilişkilerinin bozulması, sorumluluklarını yerine getirememesidir.

İnternet Bağımlılığı İçin Yapılması Gerekenler Nelerdir?

Atılması gereken ilk adım bir psikiyatri uzmanına başvurmaktır. Psikiyatrist kişide internet bağımlılığına etken olan sebepleri ortaya koyup çözülmesini sağlar. İleri derecede bir ruhsal sorun varsa ilaç tedavisi de gerebilir. Ancak daha çok bilinçdışı çatışmalara ve dürtü kontrolüne yönelik yaklaşımlar etkili olmaktadır. Büyüdüğü ve müdahale edilmediği taktirde tehlikeli ve kalıcı sorunlara sebep olabilecek internet bağımlılığını önemsemek tabi ki en önemli tutum olacaktır. Çocukları ve gençleri internetten ve oyunlardan uzaklaştırmak aileler için zor olabilir ancak çocuğu cezalandırmadan bu süreyi kısıtlamak onun yararına olacaktır. Kısıtlama koyarken çocukla inatlaşmadan sağlıklı bir ilişki kurmak bu noktada çok önemlidir.

İnternet Bağımlılığı Tedavisi

İnternet bağımlılığı tedavisi için kişinin teknoloji ile olan ilişkisi incelenir ve sergilediği davranışlar değerlendirilir. Kişinin takıntılı biçimde telefon, tablet, bilgisayar gibi cihazlarla zaman geçirmesinin onun için zararlı olabileceğine dair bir görüşme yapılır. Durumun farkına varan kişi edindiği bilgiler sayesinde bu bağımlılıktan kurtulmayı isteyebilir. Bu bağımlılık döngüsünü kıracak kısıtlamalar ve düzenlemeler getirilerek ve kişiye gerekli görülen biçimde tedaviler uygulayarak tedavi uygulanabilir. Tedavi için bazı ebeveyn kontrolü uygulamaları kullanılabilir ve aile ile çocuk/genç birlikte terapilere katılabilir. Bu süreçte gençlere ve çocuklara örnek olacak davranışlar sergilemek, çocuğun internet kullanımının zararlı olup olmadığını gözlemlemek ailelerin görevidir.

DOÇ. DR. ADNAN ÇOBAN

PSİKİYATRİST-PSİKOTERAPİST