Majör Depresyon

Majör Depresyon nedir? Majör depresyon belirtileri nedir?

Depresyon bir psikiyatrik tablodur. Birçok şekillerde karşımıza çıkar. Bunlardan biri de “Majör Depresyon”dur. Majör depresif bozukluk veya klinik depresyon adı da verilir. Halk arasında kullanılan “depresif olma” durumu ile majör depresyon aynı şeyler değildir. Majör Depresyon en az iki hafta boyunca, sabit bir şekilde yaşanan ruh halinde düşme ile karakterize bir psikiyatrik bozukluktur. Majör Depresyon söz konusuysa kişi klinik olarak bazı tanı kriterlerini karşılamakta ve büyük oranda ciddi ilaç tedavisine ihtiyaç duymaktadır. Majör depresyon tanısını bir ruh sağlığı uzmanı koyar. Tanın psikiyatride kullanılan DSM-V tanı sistemine göre konulur.

Bu sisteme göre Majör Depresyonun tanı kriterleri şunlardır:

A tanı ölçütü: Depresyon belirtileri 9 maddede sınıflandırılmıştır. Bu 9 belirtiden en az 5’i aynı 2 haftalık dönem boyunca mevcut olmalıdır.

Bunlardan en az biri ya (1) çökkün duygudurum ya da (2) ilgisini yitirme ya da zevk alamama yani anhedonidir. Yani ilk iki belirtiden birisi tanı için mutlaka olmalıdır.

İlk iki belirti neredeyse her gün, günün büyük bir kısmında ya kendisi tarafından belirtilir ya da başkaları tarafından gözlenir:

1. Çökkün duygudurum –üzüntü, umutsuzluk, boşlukta hissetme
2. İlgisini kaybetme ya da zevk alamama –neredeyse tüm etkinliklere karşı
3. Kilo kaybı ya da artışı, neredeyse her gün yeme isteğinde azalma ya da artma
4. Uykusuzluk ya da aşırı uyuma, neredeyse her gün
5. Psikomotor ajitasyon ya da retardasyon, neredeyse her gün
6. Enerji düşüklüğü, bitkinlik ve motivasyon kaybı, neredeyse her gün
7. Değersizlik ya da aşırı ve uygunsuz suçluluk, neredeyse her gün
8. Düşünmekte ya da odaklanmakta güçlük çekme, kararsızlık, neredeyse her gün
9. Yineleyici ölüm düşünceleri, intihar fikri, planı, girişimi

B tanı ölçütü: Bu belirtiler klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, meslekî/akademik, ailevî işlevsellik alanlarında kayba yol açmalıdır.

C tanı ölçütü: Bu belirtiler bir maddenin/ilacın ya da başka bir sağlık durumunun fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlı olmamalıdır.

A, B ve C tanı ölçütleri bir majör depresyon epizodunu (atağını) oluşturur.

D tanı ölçütü: Bu atak şizofreni, şizoafektif bozukluk, şizofreniform bozukluk, hezeyanlı bozukluk gibi psikozla giden diğer bozukluklarla daha iyi açıklanamaz.

E tanı ölçütü: Geçmişte hiçbir zaman bir mani dönemi ya da hipomani dönemi geçirilmemiştir.

Manik depresyon nedir? “Bipolar Depresyon, İkiuçlu bozukluk, Manik Depresif Hastalık)

Manik Depresyon, Bipolar Duygudurum Bozukluğu ya da Manik Depresif Hastalık olarak da bilinen bir psikiyatrik tablodur. Manik Depresif Bozukluk birbirine zıt iki ayrı psikiyatrik tablonun varlığı ile karakterizedir. Manik depresyonun bir ucunda hipomani ya da mani (taşkınlık) diğer ucunda da depresyon (çökkünlük) vardır. Bipolar kelimesi “çift kutuplu” anlamına gelir ve bu iki ucu belirlemek amacıyla kullanılır. Mani veya taşkınlık dönemi duygudurumun çok yükseldiği, hastanın aşırı coşkulu olduğu dönemdir. Bu dönemde kişinin tabiri caizse ayakları yerden kesilmiştir. Duygudurumu, düşünceleri ve davranışları hızlanmıştır. Aşırı neşeli, enerjik ve konuşkandır. Neredeyse sürekli hareket halindedir. Engellenmye aşırı tepki verir, öfkelenir. Az uyur ama çok uyumuş gibi enerjiktir. Benlik kabarmıştır. Kendine aşırı güven gelmiştir. Her şeyi halledebileceğini, ülkeyi hatta dünyayı yönetebileceğini, kurtarabileceğini düşünebilir. Bazen büyüklük hezeyanlarına kapılıp peygamber, Mesih, Mehdi olduğunu düşünebilir, Tanrı tarafından seçildiğini iddia edebilir. Sonuçlarını düşünmeden heyecanlı veya eğlenceli faaliyetlere kalkışabilir (çok fazla para harcama, aşırı hızlı araba kullanma, gece hayatına takılmak gibi) ve kontrolsüz cinsel yaşantılara sapabilir. Örneğin evli, çocukları olan bir kadın önüne gelenle aşk yaşamaya kalkışabilir.

Maninin diğer ucunda da tam tersi depresyon (çökkünlük) vardır. Depresyonda ise mutsuzluk, karamsarlık, umutsuzluk, özgüven azlığı, değersizlik hissi, abartılı suçluluk veya pişmanlık duyguları, eskiden zevk alınan faaliyetlerden zevk alamama, iştahsızlık, uykusuzluk, ölüm ve intihar düşünceleri, nedeni açıklanamayan bedensel ağrılar gibi klasik depresyon belirtileri gözlenir. Bipolar depresyon her ne kadar Majör Depresyon (ünipolar depresyon) ile aynı belirtilere sahipse de çok daha şiddetli ve dirençli bir tablodur. Örneğin intihar riski bipolar depresyonda çok daha yüksektir.

Birbirlerine zıt bu iki tablo yatışma ve alevlenmelerle seyreder. Alevlenme dönemleri dışında kişi neredeyse tamamen normale döner. Hatta bazen tamamen iyileşenlere bile rastlanabilmektedir.

Manik Depresyon Belirtileri

Manik Depresif Bozukluk, Manik Dönem Belirtileri Nelerdir?

Manik depresif bozukluk (bipolar bozukluk) manik dönem belirtileri genellikle aşırı olumlu duygu dönemi gibi görünen dönemdir.

• Aşırı neşelilik (öfori): Ulu orta her yerde şarkı, türkü söyler, dans eder, insanlara takılır…
• Aşırı hareketlilik ve enerjik olma: Sürekli hareket halindedir, durdurulmaya çalışılınca da aşırı öfkelenir.
• Özgüvende absürt ve aşırı artış: Dünyanın bütün problemlerini çözebilecek derecede yetkin olduğuna inanır.
• Gülme ve güldürme isteği: Bulaşıcı bir komikliği vardır. Çevredeki insanları etkiler.
• Kontrolsüz cinsel istek artışı: Kendisini çok yakışıklı ya da güzel görebilir. Herkes ona aşıktır, hayrandır, geri çevrilemeyecek bir cazibesi vardır (erotomani). Bazen çok mazbut insanların bile kontrolsüz cinsel yaşantılarda bulunduğu gözlenebilir.
• Aşırı iyimser bir bakış açısı: Yaptığı her girişimin başarılı olacağına inanıp absürt yatırımlar yapar. Örneğin uygunsuz yerlerden arsalar alabilir…
• Aşırı dinçlilik hali: Çok az uyuduğu halde saatlerce uyumuş gibi dinç hisseder. Uyumamak için direnir.
• Düşüncede aşırı hızlanma, fikir uçuşması (konudan konuya atlama) ve çok konuşma: Çağrışımları hızlanmıştır, bir konuyu anlatırken başka bir konuya geçer, dikkati çok çabuk çelinir.

Manik Depresif Bozukluk, Depresyon Dönem Belirtileri

• Durgunluk
• Düşük enerji
• Özgüven eksikliği
• Çok az konuşma
• Cinsel istekte azalma
• Sosyal ortamlardan kendini çekme
• Kendine bakmaktan kaçınma
• İçe kapanıklık hali
• Mutsuzluk
• Konsantrasyon düşüklüğü, odaklanamama
• Moral bozukluğu
• Yorgunluk hali

Majör Depresyon ve Manik Depresyon farkları nelerdir?

Manik depresyonla Majör depresyon arasındaki fark: Manik depresyonda mani ya da hipomani atağı oluşurken, Majör depresyonda sadece depresyonun oluşmasıdır.

O yüzden daha önceden manik atak geçirmiş olan kişide depresyon oluşursa buna manik depresyon ya da bipolar depresyon, önceden mani geçirmemişse Majör Depresyon ya da unipolar depresyon adı verilir.

Bazen depresyonla başlayıp sonradan mani görülen tablolar vardır.

Eğer bir depresyon atağı geçirmiş kişide sonradan mani gelişirse tanı otomatikman Bipolar Depresyon ya da Manik Depresyon olur.

Manik depresyonun depresif döneminde DSM-V’e göre Majör Depresyonun tanı kriterleri karşılanır (buraya majör depresyonun linki konulabilir).

Manik Depresyon ne kadar sürer?

Mani atağı tipik olarak 1-2 hafta içinde gelişir ancak günler ya da saatler içinde başlayan olgular da vardır. Hipomani, mani belirtilerinin süre ve şiddet olarak daha hafif seyrettiği ataktır. DSM-V’e göre mani tanısı için gerekli süre en az 1 hafta iken, hipomani tanısı için 4 ardışık gündür. Yani taşkınlık belirtileri bir hafta ve daha uzun süre devam etmişse mani, 4 gündür var ise hipomaniden bahsedilir.

Hepimizin çoşkulu, enerjik, heyecanlı, hareketli hissettiği dönemler olmuştur. Herkesi neşelendirdiğimiz, güldürdüğümüz, espriler yaptığımız, çok konuştuğumuz, hayata toz pembe baktığımız, sürekli ürettiğimiz, girişimde bulunduğumuz anlar vardır. Ancak bu durumun dozu biraz yükselmişse, günboyu ve günlerce sürer hale gelmişse bir hipomani ya da maniden şüphelenmek gerekir.

Manik epizotlar aylarca sürebilir ve tedavi edilmezse kişiye büyük zararlar verebilir. Vakit kaybetmeksizin tedaviye başlanması rahatsızlığın süresini kısaltacak ve bir an önce kişin hayatına dönmesini sağlayacaktır. Manik depresyonun en önemli özelliklerinden biri manik ya da depresif epizot tedavi edildikten sonra kişi normal haline dönebilmektedir. O yüzden tedavi sürecini geciktirmemek gerekir.

Manik depresyon tedavisi

Manik depresif bozukluk (bipolar bozukluk) manik atakların tedavisinde öncelik kişinin güvenliğindedir. Taşkınlık (mani) ataklarında kişi kendisi ve başkaları için tehlikeli olabilecek davranışlar sergileyebilir. O yüzden manik olgularda tedavi bir psikiyatri kliniğinde kişi emniyete alınmış bir şekilde başlatılmalıdır. Çoğu zaman manik dönemde kişiler hasta olduklarını kabul etmezler, yatışı ve tedaviyi reddederler. Bu da bazı hukukî sorunlara sebep olabilir. Bu noktada savcılık ya da polis nezaretinde yatışlar gerçekleştirilebilmektedir. Hukukî prosedürler tamamlandıktan kişi ambulansla evinden alınıp gerekli psikiyatri kliniğine sevk edilebilir.

Tedavide antipsikotik ilaçlar, duygudurum düzenleyicileri ve bazı anksiyolitikler kullanılır. Psikotik belirtilerle birlikte taşkınlığın çok şiddetli olduğu durumlarda EKT planlanabilir. EKT bu olgularda tedaviye cevap süresini hızlandırır. Kişi biraz sakinleştikten sonra da Bilişsel Davranışçı ve travma odaklı terapilerle desteklenmelidir.

Manik depresyonda mani ataklarını önemli yaşam olayları ve travmalar tetikleyebilmektedir. Hastanede yatış sürecinde bu travmaların işlemlenmesi, kişiyi hem güçlendirecek hem de psikiyatrik semptomların şiddetini azaltacaktır.

Mani (taşkınlık) düzeldikten ve taburculuktan sonra yaşadığı rahatsızlık ve hastane yatışları 
kişide bir damgalanma ve örselenme etkisi yaratabilir. Kişi bu yüzden tedaviyi reddedebilir. Vakit kaybetmeksizin bu konuda psikoterapi desteğinin verilmesi gerekir.

Manik depresyonun depresif epizot tedavisinde yine antidepresanlar kullanılır. Ancak antidepresanlar manik geçiş riskini artırırlar. O yüzden bir psikiyatristin yakın takibinde ve mutlaka koruyucu ilaçlar nezaretinde verilmesi gerekir.