Manik Depresif Bozukluk

Duygudurum insanın mutluluk ve hüzün duygularının dengesini belirten bir terimdir. İnsan gün içinde bazen hüzünlenir, sıkılır, kederlenir, üzülür bazen de sevinir, neşelenir, keyiflenir, canlanır. Ancak normal ve sağlıklı bir insanda bu duygusal dalgalanmalar belli bir sınırın dışına taşmaz. Yani insandaki duygusal iklim genellikle yazdır. Gün içinde yağmur hatta dolu yağar, fırtına kopar, ama mevsim değişmez hep yaz kalır. Anlık değişmeler genel mutluluk ve ruhsal iyilik halini etkilemez. 

Online depresyon testi için tıklayınız.

Bu denge beyindeki bir mekanizma sayesinde sağlanır. İşte insandaki duygudurumu dengesini sağlayan bu mekanizma kimyasal olarak bozulursa ya depresyon ya da mani dediğimiz taşkınlık tablosu oluşur. Alt sınırın aşağısı depresyon, üst sınırın üstü manidir.

Manide Neler Görülür?

Mani duyguların, düşüncelerin ve davranışların hızlanmasıyla karakterize bir tablodur. 
Aşırı neşelilik: Kişide sebepsiz bir neşelilik hali mevcuttur. Olur olmaz yerlerde şarkı, türkü söyler, dans eder, oyun oynar. Neşesi bulaşır. Hastanın yakınları bu durumu genellikle “herkesin önünde göbek atıyor, gecenin bir vakti çok yüksek sesle müzik dinliyor, dans ediyor, otobüste, trende bile şarkı söylüyor” şeklinde ifade ederler. 

Aşırı sinirlilik ve öfke: Bazen mani atakları kendini öfke patlamaları şeklinde gösterir. Öfkelenmeler genellikle engellemeye karşıdır. Çok hareketlenen kişiye müdahale edilmek istendiğinde fevrileşir ve bazen şiddet uygulama noktasına bile gelebilir. 

Benlik saygısında abartılı bir biçimde artma ya da büyüklük düşünceleri: Kişi kimsenin yapamayacağı şeyleri yapabildiğini, herkesten üstün, yetenekli ve güçlü olduğunu düşünür. Çok şiddetli durumlarda dünyayı ve insanlığı yalnızca kendisinin kurtarabileceğini, Türkiye’nin meselelerini birgünde halledeceğini iddia eder. Bunun için başbakanlığın önüne gidip başbakan gibi davranabilir, oradaki çalışanlara emirler yağdırabilir.  Bazen durum mistik hüviyet kazanıp velilik, mehdilik, peygamberlik iddialarına kadar ilerleyebilir. 

Günlerce sabahlara dek uyumama, sürekli bir şeyler yapma: Kişi çok az uyumasına rağmen saatlerce uyumuş gibi dinç ve hareketlidir. Sürekli yapması gereken işler olduğunu söyleyen manik bir hastamı bir gece nöbetteyken yüzünü yıkar buldum. Ne yaptığını sorduğumda “o kadar işim var ki uyumamak için yüzümü yıkıyorum” diye cevap vermişti. 

Aşırı alışveriş ve para harcama: Gereksiz ve aşırı harcamalar maninin en tipik belirtilerindendir. Kişi çok sayıda şık ve renkli elbiseler alır, sürekli balolar tertip eder, yemekler verir. Bazen gereksiz yardımlar da görülebilir. Mesela kendi ihtiyacı olduğu halde elindekini başkalarına verir.  70 yaşında bir hastam onlarca deri ceket alıyordu. 

Düşünce hızlanması: Manide duygular gibi düşünceler de hızlanır. Fikir uçuşması dediğimiz bu durumda kişi konudan konuya atlayarak saatlerce konuşabilir. 

Dikkati belli bir noktada toplayamama: Manide kişinin dikkatinin çelinebilirliği artar. Gördükleri her detaya takılır ve o yüzden dikkati bir uyarandan diğerine kolaylıkla kayar. 

Sabahlara dek bütün şehri dolaşma: Gece hayatında aşırılık dikkati çeker. Hiç huyu olmadığı halde gece kulüplerinden, diskolardan, eğlence mekânlarından çıkmak bilmez.

Mazbut Kız, Kontrolsüz Cinsel Yaşantılar ve Mani

Çok mazbut, baş örtülü, dindar, ahlaklı bir genç kız hastam mani atağı geçiriyor, geceleri daha önce gitmediği eğlence mekânlarına gidiyor ve önüne çıkan erkekle cinsel ilişkiye giriyordu. Ailesi ve çevresi kızın ahlakının bozulduğunu düşünüp bilmediklerinden kızgın ve kötü davranıyordu. Aşırı sinirlilik ve saldırganlıkla tablo kontrolsüz hale gelince durumun psikiyatrik olduğunu anlayıp bana getirmişlerdi. Tablo tipik bir maniydi ve tedavi sonrasında bu durum tamamıyla geçmişti.  Mani kişinin inancına, ahlak anlayışına, örf ve adetlerine ters düşen davranışlara sebebiyet verebilmektedir.

DOÇ. DR. ADNAN ÇOBAN

PSİKİYATRİST-PSİKOTERAPİST