Öfkeye Biz Nasıl Yaklaşıyoruz?

Öfkeye Karşı Yaklaşımımız

Öfke kontrol sorunlarını çözmek için öncelikle kişinin neden öfkelendiğinin farkına varması, gerekiyor. Çünkü bir insan aşırı öfkeleniyorsa aslında feryat figan ediyordur. “Benim bir derdim var, çözemiyorum. Bir ihtiyacım var, gideremiyorum. Bir problemim var bir türlü üstesinden gelemiyorum.” Demek istiyordur. Çünkü insan donanımlı bir varlıktır. Beynimizin muhakeme, düşünme, problem çözme, plan, program yapma gibi fonksiyonları var. Bu fonksiyonlar dururken biz öfkeyi seçiyorsak bu bizim zihinsel olarak, bilişsel olarak en zayıf olduğumuz noktayı gösterir. Bilişimizi, bilincimizi devreye sokamıyoruz demektir. Neden bu eksuatif fonksiyonlarımızı, donanımlarımızı devreye sokamıyoruz? Çünkü bu fonksiyonlar için çok önemli olan duygu kontrolünü bozan bir sorunumuz var demektir. Nedir bunlar? Genelde travmalardır. İnsanlar genellikle bazı tetikleyicilerle karşılaştıklarında mesela eleştirildikleri zaman, hata yaptıklarında veya reddedildiklerinde, engellendiklerinde, ulaşmak istedikleri bir şeye ulaşamadıklarında veya bir başarısızlıkla karşı karşıya kaldıklarında öfkelenirler. O zaman “Neden öfkeleniyorum? Ben bu durumlarla karşılaştığımda kendimde nasıl bir biliş oluşuyor? Kendimi nasıl tanımlıyorum? Nasıl bir algılama içerisinde giriyorum?” soruları gündeme gelmelidir. Burada insanlar kendilerine, kendi dinamiklerine göre çok farklı algılar içerisine girer.

Kimisi yetersizlik, kimisi değersizlik, kimisi güçsüzlük, kimi acizlik, kimi üstesinden gelememe kaygısı gibi birçok negatif kognisyon dediğimiz tanımlamalar içerisine girerler. Bu negatif kognisyonlar nereden kaynaklanır? İnsanın geçmiş yaşantılarından. Geçmişteki örselenmişlikten. Aslında kişi öfkelendiği anda o geçmişte yaşamış olduğu örselenmiş tabloları tekrar tekrar yaşıyordur ve bunun farkında değildir. Biz terapilerde önce kişinin bunu fark etmesini sağlarız. Yani sen öfkeleniyorsun, burada kendini yetersiz hissediyorsun veya seni eleştirdikleri zaman sanki haksızlığa uğruyormuş gibi hissediyorsun, mağdur edilmiş gibi hissediyorsun. Sen bunu daha önce nerede yaşamıştın? Bunu nerede öğrendin? Babanla yaşadığın çatışmalarda mı öğrendin? Okulda öğretmeninin sınıf ortasında seni küçük düşürdüğü zaman mı öğrendin? Veya arkadaşların seni dışladığı zaman mı öğrendin? Annen seni çok eleştirdiği zaman mı öğrendin? Bunları eşleştirmesini istiyoruz kişiden. Bunu yapması için de ona yardımcı oluyoruz. Bu eşleştirmeler milisaniyeler içerisinde oluyor. Kişi hemen google’a bir anahtar kelime girersiniz de onunla ilgili bütün veriler düşer ya onun gibi düşmeye başlıyor. İşte o düşen yaşantılar o kişinin öfke sorununun arka planında yatan çözümlenmemiş travmatik yaşantılardır. Burada çözülmemiş, işlenmemiş hala beyinde o canlılığını muhafaza eden travmaları biz EMDR terapisiyle öncelikle işlenmiş hale getiriyoruz. İşlenmiş hale gelmesi kişinin arka planda tetikleyicilerle karşılaştığında yaşamış olduğu duyguların normalleşmesini sağlıyor. Kişi eleştirildiği zaman yavaş yavaş kendisini yetersizmiş gibi algılamıyor mesela. Veya kendisini güçsüzmüş, değersizmiş, acizmiş gibi algılamamayı öğreniyor.

Sadece bir eleştiriden müteşekkil olduğunu ve o eleştiriye yönelik bir tavır geliştirmesi gerektiğini kişiye yavaş yavaş öğretmeye başlıyoruz. Sonra da kişiyi öfkelendiren, kontrolsüz öfke noktasına getiren o resimleri teker teker belirleyip -ki bunlara tetikleyici diyoruz- bu resimlere karşı da duyarsızlaştırma ve bu resimleri doğru okuma noktasında kişiye birtakım destekte bulunuyoruz. Bunun sonucunda gelinen nokta şu oluyor genelde: bir defa kişi kendisini aşırı öfkelenme noktasına getiren geçmiş hikayesindeki aksaklıkları temizlemiş oluyor. Birincisi bu ve çok önemli. İkincisi de tetikleyen sahneleri, resimleri doğru okumayı öğreniyor. Bunun getirisi ne oluyor? öfkelenmeden, öfkeyi kontrol ederek çok daha sorunları, problemleri yönetebilir, insan ilişkilerini yönetebilir ve hayatını çok daha kaliteli bir şekilde idame ettirebilir bir hale geliyor.

DOÇ. DR. ADNAN ÇOBAN

PSİKİYATRİST-PSİKOTERAPİST

Öfke Kontrol Bozukluğu Nedir? Hakkında daha fazla bilgi almak istiyorsanız eğer ki; İlgili linklere tıklayabilirsiniz.