Saç, Kaş, Kirpik Yolma Hastalığı Ve Tedavisi

Durdurulamaz bir saç, kaş, kirpik veya diğer vücut kıllarını koparma arzusu ile giden bir hastalıktır. Bu arzu aşırı gerginlik yaratır ve kişi ancak yolma işleminden sonra rahatlatır. Saç, kaş ve kirpik yolma hastalığı hakkında bilgi veren Psikiyatri Uzmanı ve Psikoterapist Doç. Dr. Adnan Çoban, bu hastalığın belirtilerini ve tedavisini anlattı...

Trikotillomani de denilen bu rahatsızlık bir dürtü kontrol bozukluğudur. Genellikle ergenlik döneminde görülür. Kadınlarda erkeklerden 5-10 kat daha fazladır. İlk saç yolma davranışı, sıklıkla 12 yaşlarında ortaya çıkar. Saç yolma davranışına genellikle depresyon, taşkınlık, kaygı bozuklukları, alkol ve madde sorunları ve kumar oynama gibi diğer dürtü kontrol bozuklukları eşlik eder.
Çocukluk dönemi kayıpları risk etkeni
Çocukken ailesinden ayrılan, aile fertlerinden birini kaybeden kişilerde saç, kaş, kirpik yolma davranışı daha sık gözlenir. Saç yolma davranışı olan bireylerin ailelerinde aşırı mükemmeliyetçi, eleştirici, engelleyici ve reddedici annelerin yanı sıra, duygularını belli etmeyen, pasif babalara sıklıkla rastlanır. Bu tarz tutumların travma yarattığı bireylerde bu hastalıkla daha çok karşılaşılır.

SAÇ KAŞ KİRPİK YOLMA BELİRTİLERİ NELERDİR?

Genellikle saç yolma şeklindedir. Şiddetli vakalarda kafada neredeyse saç kalmayacak kadar yolma söz konusudur. Ancak sıklıkla belli bölgelere yoğunlaşmış yolma söz konusudur. Bazı kişiler bunu gizlemek için şapka veya türban takabilmektedirler. Kaş- kirpik yolmalarında da kaşların ve kirpiklerin seyrekliği dikkat çeker. Kaşlarını yolan kadınlar kalemle kaş yaparak bu durumu gizlemeye çalışırlar. Kişiyi çok mutsuz eden, hayatından bezdiren, sosyal performansını azaltan bir tablodur.

TEDAVİSİ NASIL UYGULANIR?

Dürtü kontrolünü güçlendirmeye yönelik ilaçlar bir nebze olsun hafifleme sağlarlar. Ancak en etkili yaklaşım İlaç tedavisi ile birlikte psikoterapi uygulamasıdır. EMDR terapisi gibi psikoterapi yöntemleri sebep olan geçmiş olumsuz şartlanmaları ortadan kaldırmada son derece etkilidir. Saç, kaş, kirpik yolma rahatsızlığında psikoterapi İnsanlar, çocuk ya da yetişkin olsun hiçbir neden yokken saç, kaş, kirpik yolma davranışları içine girmezler. Bu tür davranışlar kişinin farkında olmadığı altta yatan duygusal gerilimle ilişkilidirler. Kişi bu davranışları yaptığında bir nevi rahatlama yaşar. Bunlar kompulsif türden davranışlardır. Nasıl ki temizlik takıntısı olan bir kişi ellerini yarım saat yıkamadan rahat edemiyorsa, yolma davranışı gösteren kişiler de yolmadan rahat edemezler. Bu tür kompulsif davranışların zeminlerinde hemen hemen her zaman belirli bir duygusal gerilim hali söz konusu olduğundan, bu gerilimin kaynağını bulup çözmek gerekir.

Gerilim kaynağı pek çok şey olabilir. Mevcut ya da geçmişte olmuş olan aile içi sorunlar, cinsel taciz, fiziksel şiddet, ailevi baskılar, fiziksel ve duygusal ihmal, anne-baba tartışmalarına maruz kalma yolma sorunları olan kişilerde en çok rastladığımız travmatik olaylardır. Travmalar insanlarda duygusal alanların blokajına sebep olarak dürtü kontrolünü bozar. Bu dürtü kontrolünün bozulması da bazı kişilerde saç, kaş, kirpik yolma şeklinde çıkar. O zaman duygusal blokaja sebep olan travmaları EMDR terapisiyle çalışmak önce duygusal rahatlamayı sonra da dürtü kontrolünü sağlamada etkili olur. Trikotillomanide sadece travmalar çalışılmaz kişinin yolma isteği ve yolamadığı zaman yaşamış olduğu yüksek kaygı da çalışılır ve söndürülür. Bir manada kişi saç, kirpik, kaş yolmaya karşı duyarsızlaştırılır. Bu da yolmama konusunda kişinin iradesini güçlendirir. Eğer kişinin gündemde olan ailevi ve sosyal sorunları söz konusuysa onların da giderilmesi tedavi açısından son derece etkili olmaktadır.

Mevcut ya da geçmişte olmuş olan aile içi sorunlar, cinsel taciz, fiziksel şiddet, ailevi baskılar yolma sorunları olan kişilerde en çok rastladığımız durumlardır. Nedenler belirlenip EMDR yöntemi ile çalışıldığında çok kısa sürede bu davranışlar sönmektedir. Eğer mevcut bir travmatik durum varsa ve bu aile içinde yaşanan olumsuzluklar ilişkiliyse bireysel EMDR uygulamasının yanı sıra aile ile de çalışmak gerekir.