Serotonin - Noradrenalin ve Dopamin Nedir?

Serotonin başta mutluluk olmak üzere birçok beyin ve beden faaliyetinde görev alan bir hormonudur. Vücut serotoninin %95’i barsaklardan geri kalanı da beyin ve trombositlerden salgılanır. Salgılanması için triptofan isimli bir aminoasidin varlığına ihtiyaç duyar.

Online depresyon testi için tıklayınız.

Açlık, yorgunluk, stres, yemek, ışık ve ilaç gibi faktörler serotonin düzeyini etkiler.

Aşırı ve uzun süren stres serotonin tüketimini artırarak eksikliğine yol açabilir.

Şeker metabolizmasındaki bozulmalar özellikle düşük kan şekeri, gün ışığının az alınması, yorgunluk, iyi beslenememe ve bazı ilaçlar (östrojeni ve testosteronu düşüren ilaçlar) serotonin düzeyini düşürür.

Oksijen, kusma, aminlerden zengin peynir, çikolata, portakal, mandalina, domates, triptofandan zengin süt, hindi eti gibi gıdalar serotonin düzeyini artırır.

Serotonin duygudurumun düzenlenmesi, cinsel istek ve işlev, iştah, uyku, hafıza ve öğrenme, ısı regülasyonu, korku ve anksiyetenin giderilmesi, dürtü kontrolü, sirkadiyen ritmin düzenlenmesi ve bazı sosyal davranışlar ile yakından ilişkilidir.

Kardiyovasküler, kas ve endokrin sistem içindeki çeşitli öğelerin çalışmasını düzenler. Süt bezleri üzerinde de etkili bulunmuştur.

Noradrenalin Nedir?

Noradrenerjik sistem, uyanıklık ve çevreye karşı verilen tepkilerin kontrol edilmesinden sorumludur. Ayrıca dikkat, öğrenme, bellek ve duygudurum üzerine de etkilidir
Noradrenalinin azalması depresyonda enerji azlığı, ilgi kaybı, zevk alamama, konsantrasyon güçlüğü, ümitsizlik ve karamsarlık belirtileriyle öne çıkar.

Online depresyon testi için tıklayınız.

Dopamin

Dopamin beynin bazı merkezlerinde bulunur ve birçok aktivitede etkili olur. ‘Substantia nigra’ isimli bölge vücut hareketlerinin sağlıklı yerine getirilmesini düzenleyen beyin çekirdeğidir ve dopamin üzerinden çalışır. Buradaki sinir hücrelerindeki harabiyet ya da işlev bozuklukları beden hareketlerinde yavaşlamaya, istemsiz titremelere ve tükrük salgısında artmaya sebep olur. Bu bölgede bir harabiyet olursa Parkinson hastalığı, işlevinde bozulma olursa Parkinsonizm tablosu oluşur.

Dopamin insan beyninin en ön bölgesi olan ‘prefrontal korteks’te de yer alır. Kişinin amaçlı ve hedefe yönelik davranışlarını yöneten bu merkezin, beynin daha arkada ve altta kalan merkezleriyle ilişkisini büyük oranda dopamin sağlar. Dopamin beynin ödül merkezinin de işleyişinden sorumludur. O yüzden kişinin belirli bir davranışı sürdürmesi veya belirli bir alışkanlığı devam ettirmesi de dopamin üzerinden olur. Yine dopamin sisteminde bir bozulma söz konusu olduğunda alkol-madde, kumar ve internet-bilgisayar bağımlılığı oluşabilir.

Dopamin psikotik bozuklukların oluşumunda da etkilidir. Dopamin artışı olduğunda gerçeği değerlendirme yeteneği bozulur, sanrılar ve varsanılarla giden psikoz tablosu oluşur. O yüzden psikozu tedavi etmek için dopaminin etkinliğini azaltan anti-dopaminerjik (antipsikotik) ilaçlar kullanılır.

Dopamin düşüklüğü depresyona da sebep olur. Bu durumda hayattan zevk alamama, motivasyon düşüklüğü, unutkanlık gibi belirtiler oluşur.