Sınav Kaygısı Başarıyı Azaltıyor!

Ülkemizde her sene liselere ve üniversitelere giriş sınavları yapılıyor. Milyonlarca gencin gelecek eğitim hayatı bu sınavlarla belirleniyor. Bu derece anlam yüklü olan bu sınavlar doğal olarak öğrencilerde büyük bir kaygı yaratıyor. Bu kaygı çok çalışkan, başarılı öğrencilerin bile korkulu rüyası oluyor. Çünkü sınav kaygısı öğrencilerin bildikleri soruları yanlış yapmalarına sebebiyet veriyor.

Sınav Kaygısı Belirtileri

Sınav kaygısı yaşayan öğrencilerde sınavı her düşündüklerinde yapamayacakları, istedikleri sonuca ulaşamayacakları endişesi belirir. Bu endişe ile birlikte çarpıntı, soğuk terleme, titreme, mide bulantısı, kusma, baş dönmesi gibi fiziksel belirtilerle seyreden panik benzeri bir tablo oluşur. Bu panik hali konsantrasyon zayıflığı ve dikkat dağınıklığı gibi zihinsel performans düşüklüğüne sebep olur. Öğrenciler hiç bir şey bilmiyormuş, sanki hiçbir şey yapamayacaklarmış gibi hissederler. Aşırı kaygı ve dikkat dağınıklığından dolayı bilgilerini çağıramazlar ve hatırlamakta güçlük çekerler. Bilinen soruların dikkatsizlikten yanlış yapılması da bu sebepledir.

Sınav Kaygısını Neler Tetikler?

Sınavı çağrıştıran her şey kaygı etkeni olur. Dersler, kitaplar, sınav kitapçıkları, sayfalar, sınavın ismi, sorular, dersleri anlatan öğretmenler, sınavla ilgili haberler ve konuşmalar sınav kaygısını tetikler. Bu tetiklenmeler sebebiyle öğrenciler ders çalışmaktan kaçınırlar. Ders çalışamama, derse konsantre olamama, derse bir türlü başlayamama hali oluşur. Bu da başarısızlığı getiren en önemli etken olur.

Sınav Kaygısının Sebepleri

Sınav kaygılarının arka planında öğrencilerin sınavla tetiklenen psikodinamikler yatar. Çoğu öğrenci sınavı başaramadığı takdirde ebeveyninin emeklerinin karşılığını veremeyeceği, çevreye rezil olacağı, itibarının düşeceği hatta dışlanacağı ve sevilmeyeceği düşüncelerine kapılırlar. Başaramamayı yetersizlik, değersizlik, işe yaramazlık olarak değerlendirirler. Bu özellikle beklentinin çok yüksek olduğu ailelerde, biraz sertçe yönlendiren öğretmenlerin öğrencilerinde görülür. Çocuklara dayatılan rekabet duygusu kaygıyı daha da artırır.

Sınav Kaygısı Ders Çalışmak Kadar Önemlidir

Sınav kaygısı ders çalışmayı ve sınav performansını etkilediği için sınav sürecinde halledilmesi gereken en önemli sorundur. Sınav kaygısının giderilmesi ders çalışmak ve sınava hazırlanmak kadar önemlidir.

Ancak aileler ve öğretmenler sınav kaygısını pek önemsemezler, sıradan bir olaymış gibi görürler. O yüzden birtakım tekinlerle, öğütlerle, yönlendirmelerle sınav kaygısını azaltabileceklerini düşünürler. Halbuki bu yaklaşımlar kaygıyı daha da artırır.

Yapılması gereken, öğrencinin kaygıya sebep olan yaşantıları varsa onları tespit edip bunlara karşı duyarsızlaştırmaktır. Kaygıya sebep yaşantılar, çocukluktan itibaren yaşanmış aşırı eleştiri, başarı baskısı, aşırı yüklenme, beklentiyi yüksek tutma gibi yaşantılarla okulda yaşanan başarısızlıklar, öğretmenlerden alınan örseleyici geribildirimler de olabilmektedir. Bazen de bu rekabet ortamında öğrenciler birbirlerine kaygıyı bulaştırırlar.

Sınav Kaygısının Tedavisinde Emdr Terapisi Çok Etkilidir

Sınav kaygısını tedavide son yıllarda öne çıkan en etkili yaklaşım EMDR terapisidir. EMDR terapisinde öğrencinin sınav kaygısı yaratan geçmiş travmatik yaşantıları belirlenir. Kaygıyı tetikleyen tetikleyiciler listelenir. Bir de öğrencinin sürekli zihninde dönen sınavla ilgili felaket senaryosu tespit edilir. Önce geçmiş yaşantılara, sonra tetikleyicilere ve en sonunda da felaket senaryosuna karşı duyarsızlaştırma yapılır. Bu çalışmaların sonrasında büyük oranda kaygı kontrol edilebilir düzeye gelir ve sınav performansı kısa sürede yükselir.

Ayrıca sınav kaygısı aşırı derecedeyse, öğrenci aşırı paniklemeler ve mutsuzluklar yaşıyorsa, okula gitmek istemiyor, derslerden kaçınıyorsa antidepresanlarla terapi programı takviye edilmelidir.

Dikkat Eksikliği Sınav Kaygısı Etkenidir

Unutulmaması gereken bir başka husus da sınav kaygısı yaşayanlarda dikkat eksikliğinin çok sık bir şekilde karşımıza çıkmasıdır. Dikkat ile kaygı çok ilişkilidir. Dikkat eksikliği kaygıyı artırır kaygı da dikkati zayıflatır. O yüzden olası bir dikkat eksikliğini bertaraf etmek için dikkat ölçümü yapılmalıdır. Eğer gerçek bir dikkat sorunu varsa dikkati destekleyen ilaçların da takviye edilmesi başarı şansını ileri düzeyde artırmaktadır.

Sonuç olarak sınav kaygısı sınavlara hazırlanan öğrencilerin başarısını etkileyen en önemli sorundur. EMDR terapisi tedavide son derece etkilidir. Kaygıyı azaltmak başarı şansını artırmaktadır.

Sınav kaygısı yaşayanlara tavsiyeler: