Soğuk Ruhsal Havayı da Donduruyor

Yeryüzünün bembeyaz bir örtüyle kaplandığı karlı havalar, insanlara birçok güzellikleri sunuyor, ama bir takım sorunları da beraberinde getiriyor. Kar ruhsal havayı da donduruyor.

Kar şehir hayatını olumsuz etkilese de özellikle çocuklar için müthiş bir eğlence. O minicik kalpler anne- babalarıyla yaptıkları kardan adamın zevkine varıyor, kartopu oynuyor, coşuyor, eğleniyorlar. Bunlar tabi ki olması gereken hoş anlar. Temennimiz her çocuğun karlı havaları zevkine vararak geçirmesi.

Karın çok kısa süre etkisini gösterdiği şehirlerde ‘kar zevki’ ön plandayken, 5-6 ay boyunca kalkmadığı bölgelerde sağlık için bir takım riskler kendisini gösteriyor. Bu bölgelerde yaşayan insanlarda depresyon, tükenmişlik sendromu, halsizlik, motivasyon azlığı sıkça görülüyor. Bunda etken kış aylarında gündüzün çok kısa sürmesi, buna bağlı olarak melatoninin fazla salgılanması, serotonin düşüklüğü ve soğuğun tetiklediği stres hormonlarıdır.

Melatonin Önemlidir, Ama Fazlası Zarardır

Melatonin hormonu gerek düzenli ve kaliteli uyku gerekse iyi bir bağışıklık sistemi için gerekli olan bir hormondur. Ancak çok fazla salgılanması sonrasında uykuya meyil, halsizlik, enerji azlığı, mutsuzluk ve tükenmeye yol açıyor. Ayrıca mutluluk kimyasalı olan serotonin salınımına direk düşürücü etkisinin olması depresyon riskini artırıyor.

Stres Hormonları Kaygıyı Artırıyor

Soğuk önemli bir fiziksel stresördür. Adrenalin ve kortizol gibi stres hormonlarının salınımını artırır. Stres hormonlarının artması kaygının tetiklenmesine ve tükenmişliğe yol açabiliyor. Soğuktaki titremenin, hızlı nefes alıp vermenin, kaslardaki gerginliğin sebebi adrenalindir. O yüzden uzun süre soğukta kalma bedenin stres yükünü artırır. Diğer önemli bir stres hormonu kortizol şeker ve yağ metabolizmasına etki ederek metabolizmada bozulmalara ve kilo alınmasına sebep olur. Kışın görülen yavaşlamanın ve kilo artışının altında kortizol, aşırı melatoninin ve soğuğun sebep olduğu hareket kısıtlılığı yatmaktadır. 

Soğukta Kalp Krizi Riskinin Artmasından Adrenalin Sorumlu

Soğukta kalmak bir stresör etki oluşturduğundan beden korunmak amacıyla harekete geçer. Adrenalin sayesinde ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlamak için kalbi ve solunumu hızlandırır. Bu durum kalp hastaları açısından bir risk oluşturur. Soğukta kalp krizlerinin ve kalp yetmezliklerinin, solunum yetmezliklerinin artma sebeplerinden biri de bu etkidir.

Kışın Stresten Korunmanın Yolları

1. Işıktan daha çok yararlanın, öğle yemeklerinden sonra mutlaka 15-20 dakika da olsa bir yürüyüş yapın. Kış insanları içeri hapsettiğinden güneş ışığından yeterince istifade edilememekte, bu da depresyona zemin hazırlamaktadır. Çocukların karla mutlu olmalarında onun aydınlatıcı etkisinin de rolü vardır.
2. Sıkı giyinmeyi ihmal etmemek gerekir. Bedeni korumayacak şekilde giyinmek soğuğun yarattığı stresi olduğu gibi almak demektir.
3. Soğuğun etkilerinden koruyan, bedeni rahatlatan bitkisel çayların içilmesi son derece yararlı olmaktadır. Günde bir-iki fincan bitki çayı çok iyi gelecektir.
4. Sabahları bir kupa kahve kışın yarattığı sabah donukluğundan koruyacaktır. Ancak dozunu bilmek gerekir. Fazlaca alınırsa ters etki yaratır.
5. Güneş ışınlarından yeterince yararlanamama D vitamini ihtiyacını artırabiliyor. O yüzden başta D vitamini olmak üzere vitamin takviyeleri metabolizmayı canlı tutmada ve vücudun ihtiyaç duyduğu enerjinin kazanılmasında faydalı olacaktır. Bunun ruhsal yavaşlığın önüne geçilmesi açısından da önemi vardır.

DOÇ. DR. ADNAN ÇOBAN

PSİKİYATRİST-PSİKOTERAPİST