Tıbbi Fobiler

Fobilerin herhangi bir nese veya olguyla karşılaşıldığında yaşanan korku ve panik durumu olduğunu biliyoruz. Korkular tıbbi işlemlere ve sağlıkçılara karşı da oluşuyor.

"Dişçi Fobisi"

"Dişçi korkusu" olan kimseler ya sürekli dişleri ve diş hekimleriyle ilgili düşünürler veya bu tip konuları düşünmekten aşırı düzeyde kaçınırlar. Diş hekimine gittiklerinde koltukta saatlerce bir başkasının kontrolü altında, bir şey yapamadan beklemekten ve ağrı yaşayacaklarını düşünmekten dolayı korkar ve kaçınırlar. Yapılan araştırmalara göre, "dişçi korkusu" olan kimselerin %20’sinin aynı zamanda başka bir psikiyatrik rahatsızlığının olduğu saptanmıştır. Bu psikiyatrik rahatsızlıklar; yaygın kaygı bozukluğu, agorafobi (kapalı yer korkusu: kişinin endişe duyup kaçamayacağı bir yerde bulunması), depresyon ve emetofobi (kişinin istifra etmekten korkması)’dır. "Dişçi Fobisi" tecrübesiz diş hekimlerine gidildiğinde yaşanan olumsuz deneyimler veya çocuklukta yaşanan diş dışı yoğun ağrı ve acı yaşanan olaylar nedeniyle gelişebilir.

Beyaz Önlük Tansiyonu

Bazı insanların doktor gördüklerinde tansiyonları fırlar. Tansiyon 200'lere ulaşabilir, kalp çok hızlanır ve yerinden çıkacakmış gibi olur. Bunun sebebi kişinin doktoru gördüğünde kendisinde bir hastalığın olabileceği endişesini yaşamasıdır. Doktoru görmek hastalık korkusunu, hastalık korkusu da kaygıyı tetikler. Çok genç ve sporcu bir danışanım herhangi bir sağlık sorunu olmadığı halde doktor görünce veya tansiyonu ölçülecek olsa aşırı heyecanlanıyordu. Hakikaten tansiyonu ölçüldüğünde 180'e çıkıyor, nabzı da oldukça hızlanıyordu. Bu kişiler ya "dişçi fobisi"nde olduğu gibi kendileri veya ailesinden birisinin yaşadığı olumsuz bir tıbbi deneyim yaşamış oluyorlar ya da bilinçaltında ölüm korkusu, yok olma korkusu, çaresizlik, yetersizlik ve güçsüzlük gibi düşünceler yaşıyorlar.

İğne (Aşı) Fobisi

İğne fobisi, toplumun %10’unu etkileyen bir korku çeşididir. İğne korkusunun çoğunlukla kişilerin ilk iğne olduklarında verdikleri tepki ile gelişmiş olabileceği düşünülmektedir. Ancak özellikle çocukluk çağında yaşanan bazı travmatik olaylar kendisini "iğne fobisiyle" ifade edebilmektedir. Kişinin, iğne yapılırken aşırı korkudan dolayı kan basıncı düşer ve kısa bir bilinç kaybı oluşur. Böyle bir deneyim yaşayan kişi gelecek zamanlarda iğne olmayı tamamen reddeder. İğne fobisi çocuklar arasında çok yaygın bir korku türüdür. Bu fobinin en büyük nedenlerinden biri de iğnenin can yakıcı olması ve ailelerin her türlü istenmeyen davranışta çocuğu iğne ile korkutmalarıdır. İğne korkusu olan arkadaşlarının korkularına tanık olmak da bu korkunun gelişmesine neden olabilmektedir. Bazı çocuklar bu fobilerini ileriki yaşlarda yenerler, ama bazıları yetişkin dönemde dahi iğneden aşırı derecede kaçınırlar. Ayrıca bazı kişilerde acıya karşı aşırı hassasiyet durumu gözlenebilir. Ağrı eşiği düşük olan kişilerde iğne fobisinin gelişme ihtimali daha yüksektir.

Kan Korkusu

Kan korkusu, kişinin kan gördüğü anda bayılması, ameliyatlardan tiksinmesi, iğnelerden hoşlanmaması olarak tanımlanır. Kişi aynı zamanda kanı çağrıştıracak etmenlerden de kaçınır hatta bir bıçak, bir iğne gördüğü zaman bile bayılabilir ya da bayılacakmış gibi olur. 

Kan korkusu geçmişte yaşanan travmalardan da doğabilir. Kişinin küçük yaşlarda kazalara, kayıplara maruz kalması, çok fazla kan görmesi, eline yüzüne kan bulaşması gibi etmenler de bu korkuya sebebiyet verebilmektedir.

Artık Bütün Fobilerin Tedavisi Çok Kolay

Hangi fobi türü olursa olsun temel yaklaşım sebepleri ortaya koyup onlara karşı duyarsızlaştırmaktır. EMDR yöntemiyle bazı fobileri iki-üç seansta ortadan kaldırabiliyoruz. Çocukluğunda yaşanan travmalara bağlı fobilerde ise bu süreç biraz daha uzun olabiliyor, ama neredeyse %100 çözüm şeklinde oluyor. Fobiler kişiliğin bir parçası ve bireyin kaderi değildir. Yarattıkları sınırlandırmalar ve mağduriyetler yaşam kalitesini son derece azaltmaktadır. O yüzden bir an önce yardım almak ve tıbbın sunduğu imkanlardan istifade etmek gerekir.

DOÇ. DR. ADNAN ÇOBAN

PSİKİYATRİST-PSİKOTERAPİST