Yaşlılıkta Uyku Bozuklukları

Normal uyku süresi 6-10 saat aralığıdır. Yaşlanma süreciyle birlikte yaşlı erişkinlerde yüzeysel uykuların arttığı ve derin uykuların azaldığı bilinir. Gün içerisinde uyuklamalar artar ve geceleri geç uyuyup sabah da erken kalkma durumu görülebilir. Uyku bozuklukları yaşlılarda birçok faktörden kaynaklı ortaya çıkabilir. Tedavide önemli olan genel yaşam tarzına dikkat etmek ve önerileri uygulamaktır.

Yaşlı Erişkinlerde Uyku Bozuklukları Nedir?

Yaşla birlikte vücudun biyolojik ritminde, hormon seviyelerinde ve genel sağlık durumunda meydana gelen değişiklikler, uyku düzeninde bozulmalara neden olabilir. Bu bozukluklar, uykuya dalmakta zorluk, sık sık uyanma, gece boyunca uykunun kesintiye uğraması veya sabah erken uyanma gibi belirtilerle kendini gösterir. Yaşlılıkta en yaygın görülen uyku bozuklukları arasında uykusuzluk (insomnia), uyku apnesi, huzursuz bacak sendromu ve sirkadiyen ritim bozuklukları yer alır. Ayrıca, yaşlı bireylerin uyku kalitesini olumsuz etkileyen kronik hastalıklar (örneğin, kalp hastalıkları, depresyon, demans) ve kullanılan ilaçlar da uyku düzenini bozabilir.

Hem fizyolojik hem de zihinsel sağlık üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir ve yaşam kalitesini düşürebilir.

Yaşlılarda Uyku Problemleri Neden Olur?

Yaşla birlikte vücudun biyolojik süreçlerinde ve yaşam tarzında meydana gelen değişiklikler, uyku düzenini olumsuz etkileyebilir. Yaşlandıkça vücudun uyku-uyanıklık döngüsünü düzenleyen sirkadiyen ritim değişime uğrar. Bu ritim bozulduğunda, gece geç saatlerde uykunun başlaması veya sabah çok erken uyanma gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Melatonin hormonu üretimindeki azalma, bu biyolojik ritmi daha da düzensiz hale getirir.

Kalp, şeker, tansiyon gibi hastalıklarla beraber uyku kalitesi ciddi oranda etkilenebilir. Ağrı, nefes darlığı, ve rahatsızlık hissi, uyumayı zorlaştırabilir. Uyku apnesi ve huzursuz bacak sendromu, uykuyu kesintiye uğratabilir. Depresyon, anksiyete, demans gibi zihinsel sağlık sorunları, yaşlı erişkinlerde uyku sorunlarının yaygın nedenleri arasındadır.

Yaşlı bireyler genellikle çeşitli kronik hastalıklar için birden fazla ilaç kullanırlar. Bu ilaçların bazıları, uykusuzluk ve uyku kesintileri gibi yan etkilere neden olabilir. Yaş ilerledikçe fiziksel aktiviteler de azalır. Gün içerisinde fazla yorulmayan yaşlı yetişkinler, uykuya da kolay dalamazlar. Mesane ve böbrek kontrolü de zayıflayınca, geceleri tuvalete gitme ihtiyacı artabilir, bu da uykunun bölünmesine yol açar. Özellikle sosyal çevrenin azalması, strese yol açarak uykusuzluğu peşinde getirebilir.

Uyku Bozukluğu Olduğu Nasıl Teşhis Edilir?

Yaşlı bireylerde uyku sorunlarının nedenini anlamak için hem hastanın kendisinden alınan bilgiler hem de bazı özel uyku testleri kullanılır. Gece yatma ve sabah kalkma saatleri, uykuya dalma süresi, gece uyanmaları, gündüz uyuklamaları gibi detaylar hastaya sorulur. Hastanın yaşam tarzı, fiziksel aktivite düzeyi, beslenme alışkanlıkları, depresyon durumu vs. detaylı olarak incelenir. Hastanın bir hafta boyunca uyku günlüğü tutması, saat kaçta yatıp kalktığı ve gece uyanma zamanlarının not edilmesi istenebilir.

Polisomnografi, uyku bozukluklarının teşhisinde yaygın olarak kullanılan bir testtir. Bu test, uyku sırasında beyin dalgalarını, solunum düzenini, kalp atışlarını, vücut hareketlerini ve kandaki oksijen seviyelerini ölçer. Ne tip bir uyku bozukluğu olduğunun teşhis edilmesine yardımcı olabilir. Aktigrafi, bileğe takılan bir cihaz aracılığıyla kişinin gece boyunca hareketleri izlenmesine denir. Bu da insomnia teşhisinde sıklıkla kullanılır.

Yaşlılarda Uyku Problemleri Nasıl Çözülür?

Yaşlılıkta uyku bozukluklarının tedavisi için öncelikle uykuyu sınırlayan ve kaçıran nedeni bulmak gerekir. Eğer bir hastalık nedeniyle veya kullanılan bir ilaç yan etkisi olarak uyku bozukluğu yaşanıyorsa; hastalık tedavi edilebilir, ilaç farklı bir muadili ile değiştirilebilir.

Bunun dışında genel olarak uyku bozukluğu yaşayan kişilere bazı öneriler sunulabilir.

• Her gün aynı saatte uyumak-aynı saatte uyanmak
• Yatağı sadece uyumak için kullanmak
• Yatmadan önce ağır şeyler yememek ve sıvıyı az tüketmek
• Gün içerisinde kısa uykulardan kaçınmak
• Yatak odasında fazla ışıktan kaçınmak
• Uyku öncesi kitap okumak gibi rahatlatıcı aktiviteler yapmak